ThS. Nguyễn Quốc Thanh
Trường Chính trị Lê Duẩn
1. Đặt vấn đề
Thực tiễn cách mạng Việt Nam đã chứng minh rằng cán bộ là nhân tố quyết định sự thành bại của cách mạng, gắn liền với vận mệnh của Đảng, của đất nước và chế độ, là khâu then chốt trong công tác xây dựng Đảng. Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng ta đã dày công đào tạo, huấn luyện, xây dựng đội ngũ cán bộ tận tụy, kiên cường, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ các giai đoạn cách mạng đã qua.
Ở tỉnh Quảng Trị, đội ngũ cán bộ đã trưởng thành về nhiều mặt, trong đấu tranh cách mạng cũng như trong xây dựng đất nước, họ cùng Nhân dân cả nước viết lên những trảng sử vẻ vang, làm rạng danh cho dân tộc Việt Nam. Tuy nhiên, trong thời kỳ đổi mới, với nhiệm vụ phức tạp, nặng nề đặt ra, đòi hỏi đội ngũ cán bộ phải ngang tầm để đáp ứng được những yêu cầu của sự nghiệp trong giai đoạn hiện nay. Để hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức phải thường xuyên được đào tạo, bồi dưỡng một cách cơ bản, toàn diện cả đức và tài. Bài viết phân tích thực trạng và đề xuất, kiến nghị những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức ở tỉnh Quảng Trị góp phần cải thiện chỉ số PCI, PAR Index, SIPAS, PAPI của tỉnh.
2. Quán triệt quan điểm của Đảng, Nhà nước về nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức
Đảng ta đặc biệt coi trọng việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức, xác định đây là nhiệm vụ cấp thiết, quyết định đến sự thành công của sự nghiệp đổi mới đất nước theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế. Nghị quyết số 26-NQ/TW ngày 19/5/2018 Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XII) đã đặt ra các yêu cầu hoàn thiện năng lực đối với đội ngũ cán bộ các cấp đến năm 2030, trong đó yêu cầu đối với xây dựng đội ngũ cán bộ có khả năng làm việc trong môi trường quốc tế. Nghị quyết số 76/NQ-CP ngày 15/7/2021 của Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2021 - 2030 đã xác định nhiều mục tiêu, trong đó: tiếp tục xây dựng nền công vụ chuyên nghiệp, trách nhiệm, năng động và thực tài. Đến năm 2025 phấn đấu xây dựng được đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức có cơ cấu hợp lý, đáp ứng tiêu chuẩn chức danh, vị trí việc làm và khung năng lực theo quy định và đến năm 2030 xây dựng được đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức chuyên nghiệp, có chất lượng cao, có số lượng, cơ cấu hợp lý.
Hiện nay, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Học viện Hành chính quốc gia thường xuyên đổi mới nội dung, chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức theo hướng toàn diện, coi trọng chất lượng đào tạo. Nội dung chương trình bám sát thực tiễn của đất nước và thời đại, trang bị tri thức toàn diện, đồng thời nâng cao năng lực tư duy và khả năng vận dụng sáng tạo vào thực tiễn công tác. Chú trọng một số kỹ năng của người cán bộ (kỹ năng ra quyết định trong lãnh đạo và quản lý, làm việc nhóm; kỹ năng giao tiếp, ứng xử (đối với cấp trên, ngang cấp, dưới quyền, đối với nhân dân...), quản lý thời gian, soạn thảo văn bản, kỹ năng viết báo cáo và một số kỹ năng khác...), nắm bắt thực tiễn, khả năng tư duy chiến lược, xử lý tình huống; hoàn thiện kỹ năng lãnh đạo, quản lý và năng lực điều hành, tổ chức thực tiễn.
Quá trình đào tạo, bồi dưỡng làm tăng sức hấp dẫn, thu hút cán bộ, công chức, viên chức có chất lượng cao thông qua việc cung cấp cho họ cơ hội học tập và phát triển cá nhân; tăng sự tự tin, động lực và mức độ hài lòng với công việc, tăng mức độ cam kết làm việc. Được học tập, bồi dưỡng thường xuyên là quyền lợi và trách nhiệm của cán bộ công chức, viên chức, qua đó nâng cao nhận thức về trách nhiệm, thái độ, hành vi và các phẩm chất cá nhân của người cán bộ, công chức trong thực thi công vụ phù hợp với các chuẩn mực. Đổi mới mạnh mẽ, toàn diện và thực hiện đồng bộ, hiệu quả công tác cán bộ, tạo môi trường, thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, khuyến khích, bảo vệ cán bộ dám nghĩ, dám làm, dám đột phá, dám chịu trách nhiệm vì lợi ích chung.
3. Thực trạng chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức ở tỉnh Quảng Trị
Quán triệt quan điểm của Đảng và Nhà nước, thời gian qua tỉnh đã xây dựng kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, công chức, viên chức cả về trình độ lý luận chính trị và quản lý nhà nước; nâng cao bản lĩnh chính trị, tính chuyên nghiệp, tinh thần phục vụ nhân dân của cán bộ các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị. Cùng với việc sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, khẩn trương cơ cấu, sắp xếp lại đội ngũ cán bộ các cấp, các ngành theo vị trí việc làm, khung năng lực, bảo đảm bố trí đúng người, đúng việc, giảm số lượng, nâng cao chất lượng, cơ cấu hợp lý; cụ thể hoá mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đối với từng nhóm đối tượng cán bộ thuộc quyền quản lý.
Theo số liệu của Ban Tổ chức Tỉnh ủy, giai đoạn 2020 - 2023 tổng số cán bộ, công chức, viên chức được đào tạo, bồi dưỡng chương trình cao cấp chính trị là 1.034 học viên; trung cấp lý luận chính trị 1.034 học viên; bồi dưỡng QLNN ngạch chuyên viên 1.671 học viên; QLNN ngạch chuyên viên chính 388 học viên; lãnh đạo, quản lý cấp phòng 301 học viên; kỹ năng lãnh đạo, quản lý chức danh chủ tịch UBND cấp xã 88 học viên; bồi dưỡng cấp ủy xã, phường 91 học viên; bồi dưỡng bồi dưỡng, cập nhật kiến thức đối với cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp 1580 học viên; bồi dưỡng cán bộ dự nguồn diện Ban Thường vụ Tỉnh ủy quản lý 175 học viên.
Có được kết quả công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức là do Ban Thường vụ Tỉnh ủy lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện; các cấp ủy, chính quyền địa phương, cơ quan, đơn vị quan tâm tạo điều kiện cho cán bộ được tham gia các lớp đào tạo, bồi dưỡng gắn với công tác quy hoạch và bố trí, sử dụng; tổ chức được nhiều loại hình phù hợp, thiết thực với từng nhóm cán bộ trong hệ thống chính trị, góp phần quan trọng trong việc nâng cao trình độ, năng lực, chất lượng, đáp ứng nhu cầu nhiệm vụ theo tiêu chuẩn chức danh, tiêu chuẩn ngạch và vị trí việc làm, từng bước chuẩn hóa đội ngũ cán bộ trẻ, cán bộ được quy hoạch. Phần lớn cán bộ được cử tham gia đào tạo, bồi dưỡng có ý thức nghiên cứu, học tập, cập nhật được kiến thức mới, phát triển năng lực công tác, vận dụng kiến thức, kỹ năng được đào tạo, bồi dưỡng vào thực tiễn công tác, nhất là xử lý các tình huống một cách có hệ thống trong quá trình công tác để giải quyết công việc đạt hiệu quả cao, hoàn thành chức trách nhiệm vụ trên cương vị công tác.
Có thể thấy, qua quá trình đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ các cấp của tỉnh ngày càng trưởng thành, phát triển về nhiều mặt. Chất lượng đội ngũ cán bộ các cấp từng bước được nâng lên, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới, nhất là trong xu thế hội nhập, góp phần tích cực trong phát triển kinh tế – xã hội, thể hiện qua các chỉ số về sự sẵn sàng ứng dụng công nghệ thông tin (ICT Index), năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), cải cách hành chính (PAR Index), hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI), sự hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước (SIPAS).
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của tỉnh vẫn còn một số mặt hạn chế, bất cập. một số cơ quan, đơn vị, địa phương chưa nhận thức đầy đủ và thiếu sự chủ động trong công tác đào tạo, bồi dưỡng; chưa xây dựng được kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng để hoàn thiện tiêu chuẩn cho từng chức danh, vị trí việc làm cũng như phục vụ công tác quy hoạch; còn bị động trong việc sắp xếp công việc, thời gian đề cử cán bộ, công chức tham gia đầy đủ các lớp bồi dưỡng. Một bộ phận cán bộ, công chức, viên chức còn e ngại việc học tập nâng cao, chưa tập trung nghiên cứu để nâng cao trình độ, kiến thức chuyên môn và có tư duy ỷ lại.
Chính sách đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức tuy đã được tỉnh quan tâm, nhưng khả năng ngân sách của địa phương còn hạn hẹp nên gặp khó khăn trong việc hỗ trợ kinh phí cho cán bộ, công chức, viên chức đi học; công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, chấn chỉnh chưa thường xuyên và kịp thời. Các chủ trương về đổi mới và phát triển giáo dục, đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức vẫn còn chậm, chưa được cụ thể hóa và việc triển khai chưa đồng bộ…Việc xác định cơ cấu, nhu cầu đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực qua từng thời kỳ chưa rõ, nên công tác thu hút, đào tạo còn dàn trải, chưa gắn với yêu cầu, tiêu chuẩn quy hoạch, sử dụng cán bộ; chưa có tầm nhìn chiến lược, lâu dài, sát với định hướng phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh.
Hệ thống cơ sở đào tạo, bồi dưỡng vẫn còn nhiều bất cập do thiếu sự liên thông giữa các bậc trình độ; chương trình đào tạo, bồi dưỡng còn nặng về lý luận, thiếu sự liên thông, kế thừa, trùng lặp về nội dung, thiếu tính thiết thực, chưa đi sâu vào rèn luyện kỹ năng, nghiệp vụ công tác cho cán bộ, công chức; các phương thức giáo dục, đào tạo vẫn còn nặng hình thức, không theo kịp với xu thế thời đại công nghệ số, chuyển đổi số, số hóa; cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ đào tạo còn chưa đáp ứng yêu cầu…
4. Một số giải pháp trọng tâm, cơ bản nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức trong thời gian tới
Để thực hiện được mục tiêu đó, tỉnh đã xác định nhiệm vụ trước hết là nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức năng động, sáng tạo, chuyên nghiệp góp phần cải thiện chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), cải cách hành chính (PAR Index), hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI), sự hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước (SIPAS), cần triển khai thực hiện một số giải pháp trọng tâm, cơ bản như sau:
Thứ nhất, tiếp tục thực hiện tốt việc triển khai, quán triệt các văn bản của Đảng, Nhà nước về công tác đào tạo, bồi dưỡng; đổi mới tư duy, nâng cao nhận thức của các cấp ủy, chính quyền các cấp và cán bộ về mục tiêu, yêu cầu và tầm quan trọng của công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ; qua đó, tạo sự thống nhất cao về nhận thức và hành động trong quá trình triển khai thực hiện. Chỉ đạo các cấp ủy, tổ chức đảng, nhất là người đứng đầu phải thường xuyên quan tâm công tác đào tạo, bồi dưỡng, gắn việc xây dựng quy hoạch cán bộ với kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng theo tiêu chuẩn chức danh, vị trí việc làm của cán bộ. Chọn, cử cán bộ đi đào tạo đảm bảo đúng đối tượng, trong quy hoạch và kế hoạch đào tạo của cơ quan, đơn vị.
Thứ hai, công tác đào tạo, bồi dưỡng phải tập trung vào việc nâng cao phẩm chất, năng lực thực thi công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức. Chăm lo xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức và đảng viên vững mạnh, có bản lĩnh chính trị vững vàng; chú trọng bổ sung, cập nhật những tri thức mới, kết quả tổng kết lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, về công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, quản lý nhà nước, phát triển kinh tế – xã hội, quốc phòng, an ninh, công tác đối ngoại. Kiên quyết đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phê phán những quan điểm lệch lạc, sai trái, luận điệu xuyên tạc.
Thứ ba, cần bổ sung và hoàn thiện chế độ đãi ngộ đối với cán bộ, công chức, viên chức khi được cử đi học nhằm bảo đảm phù hợp với tình hình mới để cán bộ, công chức yên tâm học tập nâng cao trình độ chuyên môn. Công khai, minh bạch việc đánh giá, xếp loại cán bộ, công chức, viên chức dựa trên kết quả học tập, bồi dưỡng hằng năm và những việc đã làm được theo bảng phân công nhiệm vụ công việc để làm tiêu chuẩn xem xét khen thưởng, nâng ngạch, chuyển ngạch, thăng hạng, xét tặng, phong danh hiệu cho cán bộ, công chức, viên chức nhằm động viên kịp thời sự cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ và có nhiều đóng góp cho tổ chức.
Thứ tư, bảo đảm cơ sở vật chất, nhất là phương tiện dạy – học cần thiết đối với các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức của tỉnh. Cùng với việc đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp giảng dạy, tăng cường công tác quản lý, việc bảo đảm điều kiện cơ sở vật chất – kỹ thuật phục vụ công tác đào tạo có ý nghĩa quan trọng, góp phần nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức. Vì vậy, cần có cơ chế, chính sách phù hợp để từng bước cải thiện các điều kiện vật chất phục vụ cho hoạt động dạy và học tại các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức được tốt hơn.
Thứ năm, lựa chọn những cán bộ, công chức, viên chức thuộc diện quy hoạch nguồn để cử đi đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, chuyên môn, xem xét làm căn cứ bổ nhiệm cho phù hợp với vị trí việc làm. Ngoài ra, tiếp tục thực hiện các biện pháp chế tài nghiêm khắc và mạnh dạn tinh giản biên chế hoặc loại khỏi bộ máy nhà nước đối với những cán bộ, công chức, viên chức yếu kém năng lực, chuyên môn, nghiệp vụ, đạo đức, tạo cơ hội bình đẳng cho tất cả cán bộ, công chức, viên chức khi phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ và công việc được giao.
Thứ sáu, triển khai Đề án ban hành kèm theo Quyết định số 705/QĐ-TTg, ngày 07/6/2019 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Đề sắp xếp, tổ chức lại các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức thuộc các cơ quan trong hệ thống chính trị đến năm 2030. Cần rà soát các cơ sở đào tạo, bồi dưỡng trên địa bàn tỉnh không đảm bảo vật chất, thẩm quyền trong đào tạo, bồi dưỡng. Xây dựng Trường Chính trị Lê Duẩn thành trung tâm đào tạo, bồi dưỡng của tỉnh, tránh cạnh tranh không lành mạnh, thiếu chất lượng, chạy theo số lượng và dàn trãi cho nhiều cơ quan đơn vị.
Đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, công chức, viên chức xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu của một nền hành chính chuyên nghiệp “Cán bộ Nhà nước giải quyết công việc hiệu quả” và “Cán bộ Nhà nước thân thiện”, đồng thời tác động tích cực đến nhiều mặt của đời sống kinh tế - xã hội. Trong thời gian tới, đòi hỏi sự phối hợp và quan tâm đồng bộ của cấp ủy, chính quyền địa phương và của chính người được cử đi tham gia đào tạo, bồi dưỡng để đạt được kết quả tốt nhất góp phần cải thiện chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), cải cách hành chính (PAR Index), hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI), sự hài lòng của người dân, tổ chức đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước (SIPAS)…của nền hành chính công vụ./.