(Từ chuyến đi nghiên cứu thực tế cơ sở của Khoa Nhà nước và pháp luật)
ThS. Nguyễn Thị Diệu Hằng
GV Khoa Nhà nước và pháp luật
Cục Hải quan tỉnh Quảng Trị được thành lập theo Quyết định số 03/QĐ-TCCB ngày 08/01/1990 của Tổng Cục trưởng Tổng cục Hải quan, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về hải quan trên địa bàn tỉnh Quảng Trị.
Hiện nay, Cục Hải quan tỉnh Quảng Trị gồm 05 chi cục Hải quan trực thuộc (Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo, Chi cục Hải quan cửa khẩu La Lay, Chi cục Hải quan cửa khẩu cảng Cửa Việt, Chi cục Hải quan khu thương mại Lao Bảo, Chi cục Kiểm tra sau thông quan); 02 đội kiểm soát (Đội kiểm soát Hải quan, Đội kiểm soát phòng chống ma tuý); 6 phòng tham mưu (Phòng Tổ chức cán bộ, Phòng nghiệp vụ, Phòng tham mưu xử lý vi phạm, Phòng thanh tra, Phòng Tài vụ - quản trị, Văn phòng).
Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo bao gồm 45 cán bộ, công chức, được phân thành 03 đội nghiệp vụ: Đội nghiệp vụ tổng hợp, Đội kiểm soát chi cục và Đội kiểm soát ma tuý. Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo thực hiện nhiệm vụ tổ chức, chỉ đạo, hướng dẫn và triển khai thực hiện các quy định của Nhà nước về hải quan trên địa bàn hoạt động của Chi cục.
Đầu năm 2017, Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo đã thực hiện một số hoạt động sau:
Thứ nhất, tiếp tục chấn chỉnh, tăng cường công tác đấu tranh phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại và các hành vi vận chuyển trái phép tiền Việt Nam, vàng, ngoại tệ và các chất ma tuý qua cửa khẩu. Chi cục duy trì tổ chức triển khai, thực hiện quy trình nghiệp vụ đảm bảo đúng quy định và đạt hiệu quả quản lý cao.
Thứ hai, tăng cường công tác nghiệp vụ theo dõi, giám sát đối với hàng vận chuyển độc lập. Đồng thời, tiếp tục triển khai, đôn đốc và hỗ trợ người khai hải quan thực hiện trên hệ thống dịch vụ công trực tuyến. Thực hiện nghiêm túc Quyết định số 52/2015/QĐ-TTg ngày 20/10/1015 của Thủ tướng Chính phủ về việc quản lý hoạt động thương mại biên giới với các nước có chung biên giới và các văn bản hướng dẫn thi hành; đánh giá, tổng hợp số liệu và báo cáo vướng mắc trong quá trình thực hiện.
Thứ ba, tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra giá tính thuế, chống gian lận thương mại qua giá. Trong tháng 4 năm 2017, hoạt động buôn lậu và vận chuyển trái phép hàng hoá qua biên giới cửa khẩu Lao Bảo giảm so với cùng kỳ năm ngoái. Hoạt động xuất nhập cảnh phương tiện tăng so với tháng trước. Ngoài ra, Chi cục tiếp tục rà soát, phân loại đối tượng hoạt động xuất nhập khẩu, phương tiện xuất nhập cảnh để phục vụ công tác quản lý rủi ro.
Thứ tư, triển khai ứng dụng có hiệu quả nhiều chương trình, phần mềm nghiệp vụ tại cửa khẩu, trong đó có hệ thống thông quan tự động và các hệ thống liên quan. Đồng thời, tiếp tục triển khai thực hiện các nội dung trong chương trình, kế hoạch cải cách hành chính của đơn vị, tập trung vào việc tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu, xuất nhập cảnh qua cửa khẩu, rút ngắn thời gian thông quan hàng hoá; đặc biệt là công tác phối kết hợp với các lực lượng chức năng tại cửa khẩu và Hải quan cửa khẩu Đensavanh trong quá trình thực hiện quy trình kiểm tra chung. Hướng dẫn cho doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu qua cửa khẩu Lao Bảo về nghiệp vụ làm thủ tục hải quan điện tử.
Bên cạnh những kết quả đạt được, Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo cũng gặp một số những khó khăn nhất định:
Trong tháng 4 năm 2017, kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hoá qua cửa khẩu Lao Bảo giảm 46,5% so với tháng 3/2017 (xuất khẩu giảm 62,3%, nhập khẩu giảm 26%). Năn 2017, Chi cục được giao chỉ tiêu thu ngân sách nhà nước là 90 tỷ đồng, nhưng đến tháng 4/2017 mới thu được 16 tỷ đồng. Thu nộp ngân sách nhà nước giảm 13% so với tháng trước và đạt 15,4% kế hoạch giao.
Thực hiện Quyết định số 72/2013/QĐ-TTg ngày 26/11/2013 của Thủ tướng Chính phủ quy định cơ chế, chính sách tài chính đối với khu kinh tế cửa khẩu và Luật Thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu năm 2016, Khu kinh tế - thương mại đặc biệt Lao Bảo hoạt động như các khu thương mại nội địa, một số ưu đãi đã bị cắt giảm, một số mặt hàng trước đây không phải nộp thuế thì nay phải chịu thuế. Đồng thời chính sách quản lý của nước bạn Lào thay đổi (cấm xuất khẩu gỗ nguyên liệu…) khiến cho hoạt động của Chi cục gặp rất nhiều khó khăn.
Bên cạnh đó, với mô hình “Một cửa một lần dừng” hay còn gọi là “Lưỡng quốc nhất kiểm”, tức là chỉ làm thủ tục xuất nhập khẩu hàng hoá duy nhất một lần tại nước nhập khẩu. Khi triển khai thực hiện mô hình cũng gặp không ít trở ngại trong quá trình phối hợp giữa Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo và Hải quan cửa khẩu Đensavanh do những vướng mắc chưa được giải quyết trong quá trình làm việc chung giữa hai nước (chính sách khác nhau giữa hai nước, quy trình phối hợp trong quá trình luân chuyển hồ sơ…).
Do vậy, để khắc phục những khó khăn nói trên và phát huy hơn nữa vai trò của Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo, trong thời gian tới cần:
Một là, nghiêm túc thực hiện Quy chế công vụ của Hải quan Việt Nam theo Quyết định số 188/QĐ-TCHQ ngày 02/02/2017 của Tổng Cục trưởng Tổng cục Hải quan. Tiếp tục tăng cường kỷ cương, kỷ luật đối với cán bộ, công chức theo Công văn số 349/HQQT-TCCB ngày 16/4/2015 của Cục Hải quan tỉnh Quảng Trị; Công văn số 712/HQQT-TCCB ngày 097/2015 của Cục Hải quan tỉnh Quảng Trị về việc cấm công chức uống rượu, bia trong ngày làm việc.
Hai là, tăng cường chỉ đạo triển khai công tác quản lý rủi ro, đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, phòng chống buôn lậu, vận chuyển trái phép chất ma tuý qua biên giới. Cung cấp thông tin kịp thời, đầy đủ các đối tượng xuất khẩu hàng hoá nhạy cảm đến các đơn vị liên quan trong Cục. Để đạt được hiệu quả công tác này, cần thay đổi phương thức đấu tranh (xác định rủi ro, đưa ra nhóm trọng điểm, chọn ra được các doanh nghiệp đen để tập trung kiểm tra); tổng kiểm tra hàng tồn đọng; tăng cường công tác soi trọng điểm đối với hàng xuất khẩu, nhập khẩu, chuyển cửa khẩu...; chấn chỉnh quy trình nghiệp vụ, đặc biệt là khâu kiểm tra thực tế hàng hóa; bắt buộc đưa vào địa điểm kiểm tra tập trung đối với hàng hóa luồng đỏ.
Ba là, tiếp tục đẩy mạnh công tác cải cách thủ tục hành chính tại cửa khẩu, tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp tham gia xuất nhập khẩu, đồng thời chú trọng công tác kiểm tra hàng hoá, phương tiện vận tải qua lại cửa khẩu. Chủ động trong hoạt động xúc tiến thương mại, kêu gọi doanh nghiệp làm thủ tục xuất nhập khẩu, quá cảnh hàng hoá qua cửa khẩu Lao Bảo. Theo đó, các đơn vị tăng cường gặp gỡ, tìm hiểu khả năng hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp; thường xuyên đối thoại để nắm bắt và kịp thời tháo gỡ những khó khăn, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp hoạt động. Mặt khác, phải làm tốt công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật, chính sách quản lý mới của Nhà nước để doanh nghiệp hiểu và chấp hành.
Bốn là, rà soát, sắp xếp lại tổ chức bộ máy, chuẩn hóa mô hình Chi cục nhằm đáp ứng yêu cầu quản lý hải quan hiện đại dựa trên mô hình thủ tục hải quan điện tử, hệ thống công nghệ thông tin hiện đại, xử lý dữ liệu thông quan tập trung, áp dụng toàn diện kỹ thuật quản lý rủi ro và sử dụng tối đa, có hiệu quả các trang thiết bị, kỹ thuật hiện đại.
Tóm lại, với mục tiêu “Đổi mới, kỷ cương, chính quy, chuyên nghiệp và hiện đại hoá hải quan” đội ngũ cán bộ, công chức của Chi cục Hải quan cửa khẩu Lao Bảo luôn quyết tâm và nỗ lực thực hiện các nhiệm vụ được giao, xứng đáng là đơn vị lá cờ đầu của Cục Hải quan tỉnh Quảng Trị.