Nỗ lực xây dựng và phát triển quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa tỉnh Quảng Trị với tỉnh Savannakhet và Salavan nước Cộng hòa dân chủ nhân dân Lào

 

                           ThS. Lê Thị Thu Huyền
                      Khoa Xây dựng Đảng

      Việt Nam và Lào có vị trí địa - chiến lược quan trọng ở vùng Đông Nam Á do nằm kề con đường giao thương hàng hải hàng đầu thế giới, nối liền Đông Bắc Á, Nam Á qua Tây Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Dãy Trường Sơn, biên giới tự nhiên giữa Việt Nam và Lào hình thành đường biên giới chung hơn 2300 km, là bức tường thành hiểm yếu, tạo điều kiện cho hai nước tựa lưng vào nhau, phối hợp giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống, trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng, phát triển của mỗi nước. Quan hệ hữu nghị vĩ đại, đoàn kết đặc biệt, là một điển hình, một tấm gương mẫu mực, hiếm có về sự gắn kết bền chặt, thuỷ chung, trong sáng; hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào phát triển từ mối quan hệ truyền thống, do các thế hệ lãnh đạo và Nhân dân hai nước dày công vun đắp. Hiệp ước hữu nghị và hợp tác giữa Việt Nam - Lào ký ngày 18/7/1977 là mốc lịch sử quan trọng đánh dấu bước ngoặt mới trong quan hệ hai nước. Những năm qua, hai dân tộc Việt Nam - Lào luôn kề vai sát cánh để gìn giữ, bảo vệ và phát triển quan hệ giữa hai nước ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất trên mọi lĩnh vực, đóng góp quan trọng vào sự nghiệp xây dựng và phát triển tại mỗi nước.
       Là tỉnh có chung đường biên giới khoảng 179,268 km và có nhiều điểm tương đồng về văn hóa, lịch sử, điều kiện kinh tế - xã hội với tỉnh Savannakhet và Salavan, nước CHDCND Lào; nhân dân Quảng Trị dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, trực tiếp là Đảng bộ tỉnh đã xây đắp mối quan hệ hữu nghị, đoàn kết, gắn bó keo sơn với tỉnh Savannakhet và Salavan suốt nhiều thập kỷ. Quảng Trị luôn nỗ lực, kề vai sát cánh với các địa phương của Lào, góp phần tăng cường tình hữu nghị đoàn kết, đặc biệt giữa hai quốc gia, dân tộc. Đảng bộ và nhân dân Quảng Trị đã góp phần quan trọng vào sự hình thành, phát triển bền vững của mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam. Cụ thể:
      Trong hợp tác về chính trị, quốc phòng - an ninh. Đảng bộ tỉnh Quảng Trị thường xuyên tuyên truyền, giáo dục cho nhân dân ba tỉnh giữ gìn và phát huy quan hệ hữu nghị truyền thống lâu đời, thủy chung gắn bó giữa hai Đảng, hai nước và ba tỉnh. Các bên thường niên luân phiên tổ chức trao đổi đoàn cấp cao, tổ chức các đoàn sang thăm, chúc mừng nhân dịp lễ, tết. Tỉnh Quảng Trị sử dụng ngân sách địa phương để hỗ trợ xây dựng một số dự án như: Trường học, trạm xá, cung cấp cây con giống và tiến hành một số dự án điều tra nông nghiệp vùng biên giới, giúp hai tỉnh Savanakhet và Salavan khảo sát các dự án trồng rừng, cây công nghiệp như cà phê, sắn nguyên liệu, cao su, hồ tiêu và một số dự án trong lĩnh vực công nghệ thông tin. Các bên cũng thường tổ chức các đoàn sang tham quan, trao đổi, học tập kinh nghiệm trong lãnh đạo, quản lý của Đảng, chính quyền và các tổ chức quần chúng ở cơ sở trong các ngày lễ lớn như: Kỷ niệm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao giữa hai nước, kỷ niệm ngày ký Hiệp ước hữu nghị hợp tác Việt Nam – Lào. Lãnh đạo ba tỉnh đã tổ chức các chuyến thăm lẫn nhau và tham dự các hoạt động kỷ niệm. Riêng trong 5 năm (2011-2015), đã có 128 đoàn đại biểu các cấp, các ngành ba tỉnh sang thăm, trao đổi học tập kinh nghiệm, triển khai các nội dung thỏa thuận và phối hợp giải quyết những vấn đề phát sinh trong quan hệ ba tỉnh. Quảng Trị đã cử 48 đoàn sang Savannakhet và Salavan, hai tỉnh bạn đã cử 80 đoàn sang Quảng Trị [1,tr.4] . Tiếp tục thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, Nghị quyết số 28-NQ/TW của BCH Trung ương Đảng (khóa XI) về “Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”, Đảng bộ, chính quyền tỉnh Quảng Trị đã kịp thời tăng cường chỉ đạo thực hiện các nội dung thỏa thuận ký kết, phù hợp với diễn biến tình hình quốc tế, khu vực, tình hình trong nước và hai tỉnh nước bạn trong từng thời kỳ. Lực lượng chức năng và các địa phương biên giới của hai tỉnh đã phối hợp tốt trong việc đấu tranh phòng, chống buôn bán, vận chuyển, tàng trữ ma túy, chất nổ, hàng quốc cấm và cùng hỗ trợ phòng, chống COVID-19, góp phần bảo đảm an ninh trật tự trên tuyến biên giới Việt - Lào. (Các sở, ban, ngành đoàn thể tỉnh Quảng Trị cũng tổ chức các cuộc viếng thăm, trao đổi, học tập kinh nghiệm và hợp tác với các sở, ban, ngành tỉnh bạn như: Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy, Thanh tra tỉnh, Công an tỉnh, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, Bộ đội Biên phòng tỉnh, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc tỉnh, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh, Hội Cựu chiến binh tỉnh, Liên đoàn Lao động tỉnh, Tỉnh đoàn, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Y tế, Sở Giáo dục - Đào tạo, Trường Chính trị Lê Duẩn, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Sở Ngoại vụ, Sở Giao thông - Vận tải, Sở Xây dựng, Sở Công Thương, Sở Tư pháp, Viện Kiểm sát nhân dân...). Hiện nay, Tỉnh Quảng Trị đã quan tâm hỗ trợ các tỉnh bạn lập quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2022 đến 2030, tầm nhìn 2050 thông qua một Tập đoàn có uy tính đã hợp tác lập quy hoạch tại Quảng Trị (Sakae Advisory - Surbana Jurong- Singapore).
      Trong các lĩnh vực giáo dục đào tạo, văn hóa, khoa học - công nghệ, tỉnh Quảng Trị luôn chủ động hợp tác để đưa mối quan hệ ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả, trong đó điểm sáng là đào tạo nguồn nhân lực, là địa phương đứng đầu cả nước đào tạo chương trình Trung cấp lý luận chính trị cho cán bộ hai tỉnh bạn Lào. Ngoài ra sinh viên, cán bộ nước bạn Lào, học tập tại các trường Cao đẳng Sư phạm, Cao đẳng Y tế trên địa bàn tỉnh; hàng năm, tỉnh trích ngân sách để hỗ trợ đào tạo cho bạn Lào. Từ năm 2005, tỉnh Quảng Trị và tỉnh Savannakhet bắt đầu triển khai các hoạt động hợp tác theo thỏa thuận giữa các tỉnh đến nay đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. (Nổi bật là: Dự án “Điều tra, đánh giá tổng hợp điều kiện tự nhiên - tài nguyên thiên nhiên, xây dựng luận cứ khoa học cho việc hợp tác phát triển kinh tế - bảo vệ môi trường trên khu vực biên giới quốc gia chung thuộc địa phận tỉnh Quảng Trị và Savannakhet có các cửa khẩu phụ Cheng và Tà Rùng”, dự án đã điều tra, đánh giá hiện trạng kinh tế - xã hội tại các cặp cửa khẩu phụ Tà Rùng - AVIA, Cheng - Mày; thành lập 6 bản đồ về hiện trạng sử dụng đất, thổ nhưỡng, rừng, nước các khu vực nghiên cứu; hỗ trợ đào tạo cán bộ và trang bị cơ sở vật chất về kiểm định đồng hồ đo điện, kỹ thuật tin học).
      Trong hoạt động xúc tiến thương mại, đầu tư, là những địa phương nằm trên tuyến Hành lang kinh tế Đông – Tây, xuất phát từ những thuận lợi về vị trí địa chính trị, kinh tế của tuyến Đường 9 và khu vực hai bên cửa khẩu Lao Bảo - Đensavan; tại cuộc gặp giữa Lãnh đạo hai nước ngày 07/01/1997, hai bên đã thống nhất nội dung “Hoàn tất quy chế chợ đường biên và khu vực thương mại tự do Lao Bảo - Đensavan”. Tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 17, tháng 12/2010 tại Hà Nội, các nhà lãnh đạo ASEAN đã thông qua Kế hoạch tổng thể về kết nối ASEAN. Trên tuyến biên giới đường bộ Việt Nam - Lào, mặt bằng tại khu vực hai bên cửa khẩu Lao Bảo - Đensavan là thuận lợi nhất để hình thành khu kinh tế thương mại xuyên biên giới chung, mặt khác hai nước đã thành lập 2 khu kinh tế nên việc thực hiện thí điểm về khu kinh tế - thương mại xuyên biên giới chung sẽ thuận lợi. Kết quả thí điểm sẽ là cơ sở để nghiên cứu, nhân rộng ra các địa phương khác của hai nước. Tuy nhiên, do các nguyên nhân khách quan và chủ quan nên bên cạnh những kết quả, mục tiêu đạt được còn có những hạn chế, bất cập. Tại chuyến thăm và làm việc của Đoàn lãnh đạo cấp cao tỉnh Quảng Trị tại tỉnh Savannakhet (17 - 19/02/2022), lãnh đạo cấp cao hai tỉnh đã thống nhất phối hợp nghiên cứu các cơ chế, chính sách đặc thù trình Bộ Chính trị, Chính phủ hai nước cho thí điểm xây dựng Khu kinh tế - thương mại xuyên biên giới chung Lao Bảo – Đensavan” trên lãnh thổ hai nước có sự kết nối về hạ tầng (kết nối cứng) và chính sách (kết nối mềm), nhưng mỗi bên tự chịu trách nhiệm xây dựng và quản lý Khu hợp tác xuyên biên giới trên phạm vi lãnh thổ của mình. Từng bước xây dựng khu vực Lao Bảo – Đensavan trở thành trung tâm hậu cần, trung chuyển hàng hóa của khu vực Đông Nam Á và các hành lang giao thông trong khu vực ASEAN, tiểu vùng sông Mêkong (GMS), con đường tơ lụa kết nối Ấn Độ - ASEAN.
      Trong quy tập, cất bốc hài cốt liệt sĩ, tỉnh Quảng Trị và tỉnh Savannakhet, tiếp tục chỉ đạo các cơ quan chức năng phối hợp chặt chẽ trong công tác tìm kiếm, cất bốc, bàn giao hài cốt bộ đội tình nguyện và chuyên gia Việt Nam tại Lào về nước, riêng giai đoạn 2011-2015,  Đội quy tập 584, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Quảng Trị  đã phối hợp với tỉnh Savannakhet đã tổ chức tìm kiếm, cất bốc, quy tập 162 hài cốt bộ đội Việt Nam hy sinh ở Lào đưa về nước, đồng thời đã phối hợp tổ chức lễ đón, tưởng niệm và an táng liệt sỹ trang nghiêm, đúng với nghi thức [2, tr.8]. Đây là một trong những việc làm có ý nghĩa đối với nhân dân hai tỉnh thể hiện đạo lý “đền ơn đáp nghĩa” của người Việt Nam. Tỉnh Savannakhet hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai xây dựng công trình nhà thờ Liệt sĩ và nhà ở Đội Quy tập 584 tại bản Thổ, huyện Pha-lan-xay, tỉnh Savannakhet.
      Đặc biệt năm 2022, hai nước Việt Nam - Lào lựa chọn là Năm đoàn kết hữu nghị Việt Nam - Lào, UBND tỉnh Quảng Trị đã ban hành Kế hoạch tổ chức thực hiện các hoạt động kỷ niệm 60 năm ngày thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Lào và 45 năm ngày ký Hiệp ước hữu nghị và hợp tác Việt Nam – Lào. Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân tỉnh Quảng Trị đã cùng với Đảng bộ, Chính quyền và Nhân dân các dân tộc của các tỉnh bạn Lào tổ chức nhiều hoạt động có ý nghĩa như: Tháng 2/2022, Đoàn đại biểu cấp cao tỉnh Quảng Trị do đồng chí Lê Quang Tùng, Uỷ viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy dẫn đầu đi thăm và làm việc chính thức tại các tỉnh Savannakhet, Salavan và Champasak. Tháng 9/2022, tỉnh Quảng Trị đã phối hợp với Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam tổ chức Liên hoan hữu nghị nhân dân Việt Nam - Lào lần thứ 5. Đây là chương trình có ý nghĩa đặc biệt của cả hai Đảng, hai nước Việt Nam và Lào; là sự tiếp nối, là hành động cụ thể nhằm biến chủ trương của hai Đảng, hai Nhà nước đi vào thực tiễn, góp phần quan trọng vào việc gìn giữ, phát huy mối quan hệ hữu nghị vĩ đại, tình đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai nước Việt Nam - Lào. Tỉnh Quảng Trị đã tổ chức các hoạt động sơ kết 15 năm kết nghĩa cụm dân cư hai bên biên giới với nhiều hoạt động phong phú và tạo ra bầu không khí vui tươi, phấn khởi dọc hai bên biên giới; tổ chức Hội chợ thương mại quốc tế khu vực Tiểu vùng Mêkông mở rộng – Quảng Trị 2022 với sự tham gia của rất nhiều các doanh nghiệp, gian hàng đến từ các tỉnh bạn Lào; các trường, cơ sở đào tạo trên địa bàn tỉnh có sinh viên Lào tham gia học tập cũng đã tổ chức các chương trình giao lưu văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao giữa sinh viên Lào và Việt Nam. Cùng với đó, các lực lượng chức năng quản lý biên giới của hai bên cũng đã tổ chức các chương trình khám chữa bệnh, cấp phát thuốc cho nhân dân khu vực biên giới trên địa bàn tỉnh Quảng Trị và 2 tỉnh Savannakhet, Salavan. Vào tháng 12/2022, lãnh đạo hai tỉnh Quảng Trị và Salanvan đã ký kết thỏa thuận hợp tác, giai đoạn 2023 - 2025 với những chương trình, kế hoạch hợp tác mới, ngày càng thực chất và hiệu quả cao hơn. Đặc biệt, trên cơ sở các nội dung thỏa thuận đã ký kết, Đảng bộ và chính quyền hai tỉnh đã lãnh đạo, chỉ đạo, tạo điều kiện thuận lợi để các cơ quan, ban, ngành, địa phương, doanh nghiệp và Nhân dân hai bên xúc tiến hợp tác kinh tế - thương mại biên giới, đầu tư sản xuất kinh doanh, hỗ trợ lẫn nhau trong phát triển kinh tế, đào tạo cán bộ, giữ vững quốc phòng-an ninh, bảo vệ biên giới. Bên cạnh đó. Thường trực HĐND 2 tỉnh Quảng Trị và Salavan đã thống nhất ký kết biên bản ghi nhớ với nội dung: Tổ chức thực hiện tốt Thỏa thuận cấp cao ký ngày 27/12/2022 tại thành phố Đông Hà, tỉnh Quảng Trị giữa Đoàn đại biểu cấp cao Quảng Trị và Đoàn đại biểu cấp cao tỉnh Salavan, giai đoạn 2023-2025.
      Hiện nay, hai Đảng, hai Nhà nước và Nhân dân hai nước Việt Nam và Lào đang ra sức củng cố, tăng cường mối quan hệ đặc biệt, đẩy mạnh thực hiện các nội dung hợp tác mang tính chiến lược. Tình hình đó tạo thuận lợi để Quảng Trị thắt chặt mối quan hệ với tỉnh Savannakhet và Salavan, đồng thời đặt ra những yêu cầu mới đối với Đảng bộ và nhân dân Quảng Trị trong phát triển quan hệ hữu nghị và nâng cao hiệu quả hợp tác toàn diện. Nhân dân hai nước nói chung, nhân dân Quảng Trị với nhân dân các địa phương Lào nói riêng nguyện giữ gìn, bảo vệ và vun đắp để quan hữu nghị Việt Nam - Lào không ngừng đơm hoa thơm, kết trái ngọt, mãi mãi xanh tươi, đời đời bền vững; tình Việt - Lào mãi mãi sâu hơn nước Hồng Hà, Cửu Long. Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi để quan hệ hữu nghị đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa ba tỉnh ngày càng đi vào chiều sâu và phát triển lên tầm cao mới trên con đường hội nhập khu vực và thế giới.
      Tài liệu tham khảo
      [1]. Tỉnh ủy Quảng Trị (2015), Báo cáo tình hình hợp tác giữa Quảng Trị với các tỉnh của Lào giai đoạn 2011-2015, 2015- 2020, Lưu tại Phòng lưu trữ, Văn phòng Tỉnh ủy Quảng Trị
      [2]. Tỉnh ủy Quảng Trị (2015), Báo cáo tình hình hợp tác giữa Quảng Trị với các tỉnh của Lào giai đoạn 2011-2015, 2015- 2020, Lưu tại Phòng lưu trữ, Văn phòng Tỉnh ủy Quảng Trị