Hoàn thiện kết cấu hạ tầng khu công nghiệp – Giải pháp quan trọng để thu hút đầu tư ở Quảng Trị hiện nay

Quảng Trị là một tỉnh duyên hải bắc miền Trung với điều kiện thiên nhiên không được thuận lợi như nhiều địa phương khác nên nguồn vốn tích lũy từ nội bộ còn thấp, chính vì vậy xây dựng phát triển các khu công nghiệp để mời gọi, thu hút vốn đầu tư nhằm khai thác hợp lý, có hiệu quả các nguồn lực của địa phương là phương thức phát triển đúng hướng. Đặc biệt với một địa phương có khả năng tích luỹ từ nội bộ thấp thì nguồn vốn thu hút được thông qua các dự án đầu tư không chỉ đơn thuần là nguồn lực bổ sung cho phát triển mà còn được coi là điều kiện để tạo ra “cú hích” từ bên ngoài, phá vỡ “vòng luẩn quẩn của đói nghèo". 

Tại hai khu công nghiệp Quán Ngang và Nam Đông Hà tỉnh Quảng Trị, tính đến ngày 31 tháng 12 năm 2013 đã có 44 dự án đầu tư với tổng vốn đăng ký 4.599,39 tỷ đồng, trên diện tích đất 140,39 ha. Trong đó có 02 dự án FDI với số vốn đăng ký 7,43 triệu USD và diện tích đất thuê là 4,5 ha. Tại khu công nghiệp Nam Đông Hà có 30 dự án với tổng số vốn đầu tư 1.790,99 tỷ đồng, trên diện tích đất 61,86 ha; khu công nghiệp Quán Ngang có 14 dự án, với tổng vốn đầu tư 2.808,4 tỷ đồng, trên diện tích đất 78,53 ha.

Trong số 44 dự án đầu tư vào hai khu công nghiệp, có 16 dự án đang hoạt động, với tổng mức vốn đầu tư 1.453,43 tỷ đồng, trên diện tích đất 59,08 ha; 10 dự án đang triển khai xây dựng, với tổng vốn đầu tư 2.098,39 tỷ đồng, trên diện tích đất 37,49 ha; 16 dự án đã được cấp giấy chứng nhận đầu tư, đang làm thủ tục thuê đất, với tổng vốn đầu tư 817,49 tỷ đồng, trên diện tích đất 39,92 ha; 02 dự án đang nghiên cứu lập dự án đầu tư, với tổng số vốn dự kiến là 229,6 tỷ đồng, trên diện tích đất dự kiến 3,9 ha. Đây là những kết quả rất quan trọng, góp phần vào việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy sự phát triển kinh tế -xã hội của tỉnh và có tác động lan tỏa về đầu tư, kinh doanh thương mại dịch vụ đến các tỉnh khu vực miền Trung Việt Nam và các tỉnh trên hành lang kinh tế Đông-Tây. 

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc phát triển các khu công nghiệp trên địa bàn Quảng Trị vẫn còn bộc lộ một số hạn chế mà trước hết là thiếu vốn để đầu tư xây dựng và hoàn thiện kết cấu hạ tầng. Điểm khác biệt trong việc đầu tư hạ tầng ở các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Trị so với cả nước và quy định chung của pháp luật hiện hành là không có doanh nghiệp đầu tư và kinh doanh hạ tầng mà được thực hiện bằng nguồn vốn từ ngân sách nhà nước và chủ yếu là vốn đầu tư có mục tiêu của Trung ương. Trong điều kiện nền kinh tế còn gặp nhiều khó khăn, nguồn vốn này rất hạn hẹp, chỉ giới hạn ở mức 70 tỷ đồng/ khu công nghiệp, nên hệ thống hạ tầng chưa thể hình thành đồng bộ và hoàn chỉnh được. Thêm vào đó, cũng chính do nguồn ngân sách hạn hẹp nên chưa thể phát triển các hạ tầng phụ trợ cần thiết khác để thu hút đầu tư. Thực tế đó ảnh hưởng không nhỏ đến việc thu hút đầu tư vào các khu công nghiệp và kéo theo những bất cập trong hoạt động đầu tư ở Quảng Trị hiện nay.

Các dự án được tiếp nhận đầu tư chưa tương xứng với tiềm năng và lợi thế, chủ yếu thu hút được các dự án nhỏ, bình quân nguồn vốn mỗi dự án chỉ trên dưới 100 tỷ đồng và phần lớn có công nghệ thấp, chủ yếu là các ngành nghề phụ thuộc nguyên liệu tự nhiên nhưng cũng chỉ ở mức sơ chế, các sản phẩm phần lớn tiêu thụ trong thị trường nội địa và rất ít dự án FDI. Trong lúc đó, nguyên liệu cho ngành công nghiệp chế biến còn hạn chế về năng suất, chất lượng, chịu nhiều ảnh hưởng của thời tiết và biến động của thị trường mà ngành chế biến mủ cao su là một ví dụ.

Chất lượng nguồn nhân lực phục vụ trong ngành công nghiệp nói chung còn thấp, các ngành công nghiệp đa phần là sử dụng lao động phổ thông, lao động cho các ngành công nghiệp có hàm lượng chất xám và công nghệ cao chưa phát triển. Trình độ nguồn nhân lực còn hạn chế nhất là nguồn nhân lực quản lý và khoa học công nghệ, chưa có chính sách đủ mạnh để thu hút nhân tài về làm việc tại Quảng Trị.

Đổi mới công nghệ trong các doanh nghiệp còn chậm. Phần lớn các doanh nghiệp chưa xây dựng được lộ trình đổi mới công nghệ và nâng cao chất lượng sản phẩm. Nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức một cách đầy đủ việc áp dụng các mô hình quản lý chất lượng tiên tiến vào hoạt động của doanh nghiệp để nâng cao chất lượng sản phẩm. Ngoài ra, việc thiếu các điều kiện về trang thiết bị kiểm soát kỹ thuật nên chất lượng sản phẩm thường ở mức thấp, khả năng cạnh tranh kém và không ổn định.

Từ thực tế đó, trước hết đòi hỏi Ban Quản lý các khu kinh tế tỉnh và các Sở, ban, ngành liên quan cần đẩy mạnh công tác quản lý, thực hiện tốt quy hoạch xây dựng các khu công nghiệp đã được phê duyệt; thường xuyên rà soát để xây dựng và bổ sung danh mục dự án ưu tiên đầu tư, ưu tiên xúc tiến đầu tư, nâng cao năng lực thẩm định, tiếp nhận dự án, đảm bảo việc thu hút đầu tư có chọn lọc, ưu tiên các dự án FDI và các dự án có công nghệ cao, sản phẩm có sức cạnh tranh, đóng góp nhiều cho ngân sách và thân thiện với môi trường. 

Thứ hai, cần xác định vốn ngân sách chủ yếu hỗ trợ giải toả đền bù, hỗ trợ đầu tư hạ tầng giao thông đấu nối các khu-cụm công nghiệp. Còn nguồn vốn để đầu tư phát triển đồng bộ hạ tầng kỹ thuật trong các khu công nghiệp cần có chính sách thích hợp để đa dạng hóa nguồn vốn bao gồm vốn tín dụng, vốn đầu tư trong nước và vốn đầu tư nước ngoài, vốn vay ODA ...để đầu tư cơ sở hạ tầng, tập trung hoàn thiện hạ tầng giai đoạn 1 các khu công nghiệp, tạo điều kiện để thu hút đầu tư. Có chính sách và kêu gọi các doanh nghiệp kinh doanh hạ tầng khu công nghiệp đầu tư với nhiều hình thức linh hoạt, đa dang như BOT, BT... Tăng cường tạo vốn từ quỹ đất để tái đầu tư hạ tầng các khu công nghiệp.

Tạo điều kiện và tư vấn cho các doanh nghiệp được tiếp cận nguồn vốn ưu đãi để đầu tư đổi mới công nghệ theo hướng liên kết chuổi sản phẩm nhằm tận dụng lợi thế “nguyên liệu tại chỗ” của nhau để thúc đẩy công nghệ chế biến sâu nhằm tạo ra lợi ích “kép” vừa nâng cao được giá trị sản phẩm vừa giải quyết được việc làm cho nguồn lao động ở địa phương.

Thứ ba, hỗ trợ đào tạo nhân lực, nguồn lao động có chất lượng cao, chuyên nghiệp. Đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực dưới nhiều hình thức để đáp ứng yêu cầu phát triển công nghiệp. Hỗ trợ kinh phí từ ngân sách để đào tạo cán bộ quản lý, công nhân kỹ thuật, thu hút cán bộ và lao động có trình độ cho một số ngành công nghiệp chủ lực trong các khu công nghiệp. Tổ chức đào tạo nâng cao cho các nhà quản lý doanh nghiệp thông qua Quỹ hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ. Thực hiện đào tạo và đào tạo lại nguồn nhân lực hiện có trên địa bàn. Chú trọng đào tạo lao động cung ứng cho các ngành nghề mới; đảm bảo nguồn nhân lực cho phát triển công nghiệp. Kết hợp đào tạo nghề dài hạn để có đội ngũ công nhân kỹ thuật, nhân viên nghiệp vụ lành nghề với việc đào tạo nghề ngắn hạn nhằm cung cấp kịp thời lao động cho sản xuất công nghiệp. Nâng cấp và phát triển các trung tâm hướng nghiệp, dạy nghề tại các huyện, thành phố. Mở rộng mạng lưới và xã hội hóa việc đào tạo nghề. Tăng cường liên kết đào tạo nghề với các cơ sở đào tạo khác trên địa bàn cả nước. Mở rộng và nâng cao chất lượng hoạt động xúc tiến việc làm.

Thứ tư, rà soát, sửa đổi, bổ sung để ban hành Quy chế phối hợp giữa Ban Quản lý Khu Kinh tế với các cơ quan có liên quan trong việc quản lý các hoạt động trong khu công nghiệp. Quy chế phải bảo đảm theo hướng phân cấp mạnh hơn và phân định rõ chức năng của Ban quản lý và các sở ban ngành liên quan nhằm tạo điều kiện thuận lợi và xây dựng lòng tin cho nhà đầu tư yên tâm đầu tư, sản xuất kinh doanh ổn định lâu dài.

Tiếp tục đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, đảm bảo công khai, minh bạch, nhanh chóng, hiệu quả. Xây dựng đội ngũ các bộ công chức có trình độ chuyên môn vững, am hiểu luật pháp, có kiến thức hội nhập kinh tế quốc tế, có trình độ ngoại ngữ, tinh thần trách nhiệm cao và phẩm chất đạo đức tốt để đáp ứng yêu cầu quản lý và phục vụ các nhà đầu tư.

Hy vọng với những kết đạt được trong thời gian qua, cùng với sự giúp đỡ, hỗ trợ từ Trung ương, sự nỗ lực của các ngành, các cấp chính quyền tại địa phương, các khu công nghiệp trên địa bàn tỉnh Quảng Trị sẽ ngày càng phát triển góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.