TRƯỜNG CHÍNH TRỊ LÊ DUẨN

Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta đã dày công nghiên cứu lý luận về dân chủ và các giải pháp tích cực để phát huy dân chủ .Đảng ta xác định: " Dân chủ xã hội chủ nghĩa là bản chất của chế độ ta, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự phát triển đất nước". 

Qua 25 năm đổi mới, Đảng ta đã có những phát triển mới, quan trọng trong nhận thức về dân chủ . Quan niệm về dân chủ được mở rộng . Dân chủ được xem xét nhiều khía cạnh: Dân chủ là chế độ chính trị; dân chủ là giá trị; dân chủ là phương thức và nguyên tắc tổ chức xã hội; dân chủ chung đối với xã hội và dân chủ với mỗi cá nhân; dân chủ trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội. Dân chủ phản ánh một bước chuyển từ thể chế chính trị dựa trên áp lực, tuân thủ mệnh lệnh sang thể chế hợp tác, đồng thuận đầy trách nhiệm. Với việc đưa "dân chủ" - một mục tiêu của xã hội chủ nghĩa, Đảng ta đã quán triệt sâu sắc và hoàn thiện hơn hệ mục tiêu xã hội chủ nghĩa: "Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh" theo tư tưởng Hồ Chí Minh. Đặc biệt dân chủ không chỉ là mục tiêu, mà còn là động lực phát triển nhanh và bền vững của đất nước, vì nó phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác, giải phóng năng lực sáng tạo của con người. 

Quan điển của Nghị quyết Đại hội XI của Đảng về dân chủ và phát huy dân chủ hiện nay ở nước ta, chính là sự tiếp thu và phát triển các giá trị nhân loại về dân chủ .Tuy nhiên, cũng không phải là sự áp dụng máy móc các hình thức dân chủ nước ngoài vào nước ta theo “ sáng kiến” của một số vị đã từng tuyên bố: đa đảng là con đường duy nhất để thực hiện một nước Việt Nam thực sự dân chủ”. Đó là một tuyên bố thể hiện trình độ “chính trị vụng về, thiếu trí tuệ “(theo Giáo sư Trần Chung Ngọc – Việt kiều ở Mỹ) mang tư tưởng ngoại lai để chống lại Đảng, chống chế độ ta. Nhân đây tôi xin dẫn lời của ông Nguyễn Tâm Bảo trên báo Đàn chim Việt nói về dân chủ: Việc dân chủ hóa phải là việc của người dân trong nước, xuất phát từ nhu cầu của chính họ…. chứ không cần một trợ lực nào từ bên ngoài”. Quan niệm này, theo tôi cũng khá phù hợp với quan điểm của Đảng ta được thể hiện trong Văn kiện Đại hội XI trong việc thực hiện dân chủ và phát huy dân chủ trong xã hội:” Nâng cao ý thức về quyền và nghĩa vụ công dân, năng lực làm chủ, tham gia quản lý xã hội của nhân dân. Có cơ chế cụ thể để nhân dân thực hiện trên thực tế quyền làm chủ trực tiếp. Thực hiện tốt hơn Quy chế dân chủ ở cơ sở và Pháp lệnh thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn…” Đồng thời kiên quyết chống các biểu hiện lệch lạc như dân chủ hình thức, dân chủ cực đoan, lợi dụng dân chủ để gây rối, làm tổn hại lợi ích công dân và Nhà nước. Kiên quyết bác bỏ các luận điệu giả trá về dân chủ, nhân quyền như luận điệu của một số phần tử quá khích và những kẻ phản bội Đảng đang làm. 

Dân chủ là một quá trình phát triển lâu dài , là kết quả của giáo dục ý thức dân chủ và nâng cao năng lực thực hành dân chủ, phụ thuộc quá trình phát triển của cả kinh tế, xã hội, con người và cả sự phát triển văn hóa dân chủ. Đây là một quá trình không nóng vội, không được thoát ly thực tiễn chính trị nước ta. Phải dân chủ trong tất cả các cấp độ: Từ cơ quan lãnh đạo cao nhất đến cấp cơ sở. Đặc biệt quan trọng là dân chủ ở cơ sở, bởi vì nơi có hệ thống chính trị cơ sở được coi là Đảng và Nhà nước “ở trong lòng dân”. Phải tìm tòi tổng kết thực tiễn để tìm ra và ngày càng hoàn thiện các hình thức thực hiện dân chủ, cả dân chủ đại diện và dân chủ trực tiếp.

Đảng ta đã đi sâu làm sáng tỏ một số vấn đề liên quan đến dân chủ và phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa ở nước ta thể hiện rõ trong Nghị quyết của Đại hội XI với các nội dung cụ thể sau đây: 

Một là, nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức, hoạt động của Đảng và Nhà nước. Tập trung dân chủ là một nội dung thống nhất, không phải là sự kết hợp hai mặt tập trung và dân chủ. Tập trung và dân chủ là tập trung trên cơ sở dân chủ - đối lập với tập trung độc đoán, quan liêu, mất dân chủ. Dân chủ theo nguyên tắc tập trung dân chủ là dân chủ hướng tới tập trung, đoàn kết, thống nhất ý chí và hành động. 

Hai là, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Đó là chế độ hiệp thương dân chủ (khác căn bản với dân chủ trong Đảng) đặc biệt quan trọng trong điều kiện một đảng duy nhất cầm quyền. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam là một tổ chức rộng rãi của tất cả các giai cấp và tầng lớp xã hội, với mục tiêu đoàn kết phát huy sức mạnh to lớn của khối đại đoàn kết dân tộc. Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thực hiện chức năng giám sát và phản biện xã hội - một thể chế dân chủ thực chất mà không cần nhiều đảng chính trị. 

Ba là, các điều kiện để xây dựng và phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa. Để phát huy dân chủ về kinh tế phải thực hiện nhất quán chính sách phát triển kinh tế nhiều thành phần. Để phát huy dân chủ về chính trị phải nâng cao hiệu quả hoạt động của cơ quan Nhà nước các cấp, bảo đảm nhà nước thật sự của dân, do dân, vì dân, phấn đấu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Điều kiện quyết định nhất để xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa là Đảng nêu gương về dân chủ và lãnh đạo tốt quá trình đổi mới hoạt động của nhà nước. Dân chủ trong Đảng quyết định dân chủ trong tổ chức hoạt động nhà nước, gắn liền với dân chủ trong xã hội. Bởi vì trong cơ quan Nhà nước có tổ chức Đảng, cán bộ chủ chốt đều là đảng viên, cán bộ Đảng. Nguyên tắc tập trung dân chủ thực hiện cả trong Đảng và Nhà nước. Do vậy, Đảng lãnh đạo quá trình dân chủ hóa tất yếu phải lãnh đạo Nhà nước thực hiện dân chủ, lãnh đạo nhân dân tham gia giám sát cơ quan, công chức nhà nước trong bảo đảm quyền làm chủ nhân dân. 

Vấn đề dân chủ và phát huy dân chủ, là một nội dung lớn, quan trọng trong đường lối đổi mới của Đảng ta. Đây là kết quả của một quá trình 25 năm đổi mới, tiến hành tổng kết thực tiễn - phát triển lý luận của Đảng. Trong điều kiện hiện nay, các thế lực thù địch lợi dụng dân chủ. nhân quyền để kích động chống lại Đảng, chống chế độ thì việc tìm hiểu nghiên cứu vấn đề này là một nội dung quan trọng góp phần đưa Nghị quyết của Đảng vào cuộc sống và làm thất bại âm chống phá của các thế lực thù địch. 
 

Lê Quang Thể
PTP Đào tạo